Gıdaların besin değeri, daha eski zamanlara bakıldığında insanlar sadece karın doyurma ve tokluk amaçlı beslenme yaparken günümüzde artık tüm gıdaların besin değeri detaylıca araştırılmaktadır. Çünkü bilinçli tüketim, sağlıklı ve dengeli beslenme herkes için fark edilir bir durum olmaya başlamıştır. Bu açıdan bakıldığında bu durum son derece kayda değer ve bilinçli bir tüketim şeklidir. Bu bakımdan gıdaların besin değeri tüketim alışkanlıklarına da etki ederek sağlıklı ve sağlıksızı ayırmayı ve dengeli beslenmeyi ön plana çıkarmıştır. Besin grupları açısından gıdaların besin değeri vücudun ihtiyacını da tam olarak karşılaması sebebi ile oldukça önemlidir.
Gıdaların besin değeri neden önemlidir ve dengeli beslenmeye nasıl etki eder?
Yemek yapma ve yeme alışkanlığı sadece zevk için değil gıdaların besin değerini ve besin gruplarını bilerek hareket etmek beslenmenin temel kuralı olmalıdır. Çünkü kişinin kendi sağlığına verdiği önem gündelik hayatında ve yaşamında daha zinde ve enerjik olmasını ve dolayısı ile hayata daha pozitif bakmasını sağlar. Özellikle de bir anne iseniz çocuklarınızın sağlığı sizin için en önemli konulardan biri olduğuna göre gıdaların besin değeri hakkında mutlaka yeterince bilgiye sahip olmanız gerekir. Unutmayın ki sağlıklı ve başarılı toplumlarda beslenmenin etkisi her zaman ön plandadır.
Gıdaların besin değerini tam olarak anlayabilmek için gıdaların besin gruplarının da çok iyi bilinmesi gerekir. Yoksa besin değeri açısından sürekli aynı gruptaki besinleri tüketmek size fayda sağlamayacağı gibi uzun vadede zararlı da olabilmektedir.
Gıdaların besin değeri et, balık, tavuk, yumurta, baklagiller, yağlı tohumlar, meyve, sebze, süt ve süt ürünleri, şekerler, tahıllar olmak üzere ana başlıklar altında toplanır.
Et ürünlerinde gıdaların besin değeri, hayvanın yenilebilme özelliğine sahip kas gruplarından oluşur. Tabi ki tüketilen etin cinsi, yaşı vücudunun hangi kısmının tüketildiği, yetiştiği yer ve beslenmesi et ürünlerinin besin değerlerinde değişiklik yaratır.
Gıdaların besin değeri açısından et grubu, biyolojik değeri yüksek iyi kaliteli protein içerir. Etler besin değeri açısından incelendiğinde beyaz et grubunda kırmızı ete göre daha az demir bulunmaktadır. Su ürünleri gıdaların besin değeri ise A, D, K vitaminleri ve nineral maddeler bakımından çok daha zengin bir içeriğe sahiptir. Yine et grubuna giren sakatatlar da proteinin yanı sıra A, B grubu vitaminleri ve demir yönünden oldukça zengindir.
Gıdaların besin değeri açısından yumurta ise yine proteince zengin ve anne sütünden sonra gelen en kıymetli besinler arasındadır. Yumurtanın beyazı ve sarısı 14 çeşit ve vitamini bir arada barındırır.
Kuru baklagiller de önemli bir besin grubunu oluşturup, posa bakımından oldukça zengin bir besin değerine sahiptir. Gıdaların besin değeri kuru baklagiller de karbonhidrat, protein, yağ ve çeşitli vitaminlerden oluşur.
Yağlı tohumlar besin değeri açısından incelendiğinde yüksek enerji verici, doymamış yağ ve özellikle E vitamini bakımından son derece zengin ve lezzetli gıdalardır.
Süt ve süt ürünleri de en önemli gıdalardan olup besin değerleri açısından son derece kıymetlidir. Gıdaların besin değeri açısından süt ve süt ürünleri, proteini karbonhidrat, protein ve vitaminlerin yanı sıra su ve yağ içermektedir. Süt ve süt ürünlerinin besin değeri, hayvanda cins, beslenme şekli ve mevsimlere göre farklılık gösterebilmektedir.
Başka bir grup olan tahıllar, en ucuz enerji kaynakları olup, posa, vitamin ve mineral bakımından zengin besin değerlerine sahiptir. Tahıllarda besin değeri açısından protein içeren gıdalar olmasına rağmen, bu protein düşük kaliteli bir proteindir. Gıdaların besin değeri açısından tahıllar en fazla B grubu vitaminlerini barındırırlar.
Besin değerleri açısından en önemli gruptan birini oluşturan sebze ve meyveler, %80-90 civarında sudan oluşmalarına rağmen, bu gıdaların besin değeri, özellikle A ve C vitaminleri, folik asit, potasyum ve antioksidanlar bakımından son derece zengindir. Tabi ki besin değerleri de sebze ve meyvenin cinsine ve porsiyonuna göre değişmektedir.
